راهنمای جامع خرید لامپ - قسمت دوم

راهنماى جامع خرید لامپ

چگونه یک لامپ خوب را شناسایی کنیم؟

خرید لامپ – در ساده ترین حالت، لامپ تنها وسیله ای برای تبدیل الکتریسیته به نور است. هرچه نور بیشتری به نسبت مقدار وات آن دریافت کنیم، آن لامپ بهتر است. در لامپ های رشته ای، این تشخیص ساده تر است چون یک مقدار وات (Wattage) مشخص همیشه یک رشته تنگستن را تا دمای مشخصی گرم می کند، که این رشته هم در عوض میزان مشخصی از نور را انتشار می دهد. این بدین معناست که در مقایسه دو لامپ رشته ای، در نظر گرفتن همین یک موضوع برای تشخیص لامپِ بهتر، کافی است. (قسمت اول)

در LED ها و CFL ها هم، لامپ همچنان الکتریسیته را به نور تبدیل می کند اما با یک روش کاملاً متفاوت. نور خروجی اصلاً به دمای یک رشته فلزی بستگی ندارد، از همین یک جمله می فهمیم که عوامل بیشتری در مقایسه دو لامپ دخیلند. به زبان ساده تر بر خلاف لامپ رشته ای، لامپ های LED یا  CFL را نمی توان با یک مورد از هم متمایز کرد چون آن ها را کاملاً متفاوت از هم می سازند.

این جاست که به اهمیت مفهوم لومن(lumen) بیشتر پی می بریم. یک لامپ ۱۰ وات (۱۰W) LED می تواند به سادگی پر نور تر از لامپ مشابه  ۱۲ وات دیگر باشد، به شرط آنکه هر یک وات را به میزان بیشتری لومن تبدیل کند. در اینجا تنها مطلبی که میزان وات درج شده به شما می گوید، مقدار مصرف برق آن لامپ است و هرچه میزان لومن بر وات بیشتر باشد آن لامپ در تبدیل الکتریسیته به نور بهتر عمل می کند.

یک نمونه از لامپ LED اُسرام

چه عوامل دیگری را در این مقایسه در نظر بگیریم؟

تا این لحظه در مورد مباحث ابتدایی لامپ ها صحبت کردیم. اما اگر واقعاً می خواهید ریزبینانه تر خرید کنید و عمیق تر وارد مسئله شوید، موارد خیلی بیشتری را باید لحاظ کنید.

چند مدل حباب آشنا

 

شکل حباب

شاید بدانید که لامپ ها در اشکال گوناگونی ساخته می شوند. مطمئنم که گفتن این مطلب به فروشنده که “یکی از آن لامپ های شمعی” یا “یک لامپ معمولی” می خواهم کار ساده ایست ولی دانستن نام واقعی آنها ممکن است در انتخاب سریعتر به شما کمک کند.
بگذارید با پایه لامپ شروع کنیم، همان قسمتی که در سرپیچ می پیچد. در آمریکا متداول ترین نوعش E26 نام دارد. E مخفف کلمه Edison  همان مخترع لامپ است و ۲۶ به اندازه مقطع پایه به میلی متر که در اینجا همان قطر دایره است، اشاره دارد. ممکن است E27 را هم زیاد مشاهده کنید که استاندارد ما در ایران و استاندارد اروپایی است که البته این دو سایز در بیشتر موارد به هم می خورند. البته ولتاژها در دو منطقه اروپا و آمریکا متفاوتند. لامپ های آمریکایی با ولتاژ ۱۱۰ ولت و در ایران و اروپا با ۲۴۰ – ۲۲۰ ولت روشن می شوند. در مورد پایه های کوچکتر مانند همان هایی که در شمعدان ها می بینید باید به دنبال یک پایه E12-E13  باشید  و برای سایز متوسط که در لوستر ها بیشتر کاربرد دارد از پایه E14-E17 استفاده می شود. در ایران هم سایزهای E27 و E14  بیشتر مورد استفاده اند.
برای خود حباب هم شکلی که از آن به عنوان معمولی یاد می کنیم A19 نام دارد و کمی بزرگتر از آن هم A21 و A23 با همان شکل ظاهری است. حباب هایی به شکل شعله با حرف اختصاری  F (Flame) نامگذاری شده که در ایران به این نوع حباب ها، اشکی می گویند و اشکال کروی هم با G (Globe) نامگذاری می شوند. لامپ های پروژکتوری یا FloodLight هم که نور بسیار زیادی دارند با BR (Bulging Reflector ) یا PAR (Parabolic Aluminized Reflector) شناخته می شوند. این لامپ ها نور خود را در یک جهت انتشار می دهند که آنها را مناسب نورپردازی نقطه ای، نورپردازی از بالا و هدلایت های ماشین می کند.

پس آن لامپ های با اشکال عجیب چه کاربردی دارند؟

درحالی که بیشتر لامپ های LED را طوری طراحی می کنند که شبیه اشکال آشنای انواع رشته ای شوند، بعضی هم مسیر دیگری می روند. به هر صورت شکل ظاهری کلاسیک لامپ ها برای بازدهی بهتر لامپ های رشته ای طراحی شده بودند. چرا نباید همین کار را برای لامپ های LED بکنیم؟
برخی تولید کنندگان درحال انجام همین کارند. معروف ترین آنها هم فیلییپس PHILIPS است که در سال ۲۰۱۳ یک لامپ که از دوطرف صاف شده شبیه به راکت پینگ پنگ به نام Philips SlimStyle طراحی کرد. طراحی مسطح آن دیودها را به شکل یک نعل اسب قرار داده بود که روند تولید گرما را کاهش میداد و نیاز به شکل حجیم و سینک حرارتی (Heat Sink) را از بین می برد. در سال ۲۰۱۴ فیلیپس طراحی خود را در یک لامپ پروژکتوری BR30 هم اجرا کرد.

طراحی منحصر به فرد لامپ LED ابری BR30 از شرکت Green Creative

شرکت های کوچکتر حتی طراحی های بیشتری هم ارائه دادند تا بیشتر سر زبان ها بیافتند. Green Creative  اخیراً مدل مسطح شده لامپ پروژکتوری خود را عرضه کرده که Cloud LED یا LED ابری نامگذاری شده است. در این لامپ صفحه دیودی کمی بالاتر از پایه آن قرار می گیرد و مابین این دو یک فضای خالی بزرگ قرار می گیرد. همانند BR30 این طراحی هم به تبادل گرما کمک شایانی می کند و ظاهر بسیار جذابی  به این لامپ داده است.
برخی لامپ های LED مشخصاً برروی فاکتور خنک شدن متمرکز می شوند تا جایی که تا حدود دو برابر نمونه های اولیه این لامپ ها روشنایی ایجاد می کنند. به عنوان مثال Nanoleaf Bloom  با استفاده از یک  طراحی پازل مانند که به کمک پرینتر سه بعدی ساخته شده و دیودهای نورانی در تمام سطح بیرونی آن پراکنده شده اند. طراحی های بسیاری مانند این را می توان روی سایت های Crowdfunding مانند Kickstarter و Indiegogo یافت.

 

آیا متوجه اختلاف بین لامپ Saffron LED و لامپ رشته ای معمولی می شوید؟

اگر این نوع از طراحی های خودنمایانه را نمی پسندید، نگران نباشید چون بسیاری از LED ها هم به سمت کاملاً مخالفی رفته اند و با هدف خودنمایی طراحی نشده اند بلکه هدفشان تطبیق یافتن با گذشته است. لامپ جایگزین ۴۰ وات مارک Saffron نمونه قابل ذکر خوبیست. این طراحی تکنولوژی LED را به لامپ شیشه ای کلاسیک تبدیل کرده است تا حدی که تشخیص آن از یک لامپ رشته ای معمولی ساده نیست.البته با خارج کردن هیت سینک از طراحی، از قابلیت های آن کاسته شده است. اما اگر شما به زیبایی های کوچک اهمیت می دهید شاید بتوانید با آن روزگار خود را سپری کنید.
لامپ Cree 4Flow LED نوع دیگری از انواع لامپ LED شبیه به رشته ایست که مابین کیفیت و طراحی قرار می گیرد. شکل حباب پلاستیکی آن مشابهت زیادی با حباب شیشه ای لامپ های رشته ای A19 د ارد وتبادل حرارتش را به کمک طراحی هوشمندانه دریچه های همرفتی اش انجام می دهد و نیاز به آن سینک حرارتی حجیم ندارد.

این لامپ LED از شرکت Utilitech Pro تنها ۳۰ درجه با نور تمام جهت اختلاف دارد

جهت پذیری(Directionality)

بعضی لامپ ها و چراغ ها ابزاری داخلی دارند که مانع از انتشار مستقیم نور به سمت پایین می شود (بر عکس لامپ های BR و PAR) این لامپ ها برای مصارفی مانند چراغ های سقفی مناسبند، اما اگر به دنبال یک لامپ برای چراغ آباژور کنار تختتان هستید این ها به طرز ناامید کننده ای کم نورند. اگر در مورد جهت نور مورد نیازتان چیزی نمی دانید بهتر است به دنبال لامپی که نور را در تمام جهات انتشار می دهد(Omnidirectional) باشید.
به علاوه اینکه بعضی لامپ هایی که همه جهتی نیستند به شما اطلاعاتی از زاویه تابششان را می دهن د.۳۶۰ درجه به وضوح حالت ایده آل است، اما لامپی هم که ۳۳۰ درجه را پوشش می دهد برای ما کافیست.

چند نمونه لامپ LED با قابلیت دیم، که بعضی بهتر عمل می کنند.

قابلیت دیم (Dimmability)

بخش اعظمی از نورپردازی های مدرن امروزی به قابلیت کار کردن با دیمر (Dimmer) روی دیوار بستگی دارند و کسانی که به نور کم علاقه دارند این مفهوم را درک می کنند. اگر شما هم اینگونه هستید، موقع خرید به این قابلیت که همان قابلیت دیم شدن یا Dimmability است توجه کنید.
البته بعضی لامپ ها بهتر از انواع دیگر دیم می شوند و خود سوییچ دیمر هم در این کیفیت بی تاثیر نیست. بیشتر دیمرهای اولیه نور را با خاموش و روشن کردن متناوب جریان برق سریعتر از تشخیص چشم انسان دیم می کردند. در بیشتر موارد این امر موجب اختلالات الکترومغناطیسی در لامپ شده و می توانست منجر به نور چشمک زن یا صدای ویز ویز در لامپ شود.
آزمودن این موارد هنگام خرید، به دلیل فاکتورهای زیادی که باید درنظر بگیریم کار آسانی نیست ولی ما بیشترین تلاشمان را می کنیم تا مشخص کنیم کدام لامپ ها بهتر دیم می شوند. این لامپ LED مشابه ۶۰ وات معمولی Philips به عنوان مثال با دیمرهایی که ما تست کردیم عملکرد خوبی داشت اما لامپ Slimstyle  از همین برند که پیش تر در مورد آن صحبت کردیم بسیار بدتر بود.
ما همچنین بازه دیم شدن (Dimmabiliti Range) را برای هر کدام از لامپ هایمان مورد بررسی قرار دادیم، بعضی هایشان می توانستند تا حد کمتری، کم نورتر شوند تا کاملاً خاموش شوند و برخی هم نتوانستند با چرخاندن سوییچ دیمر تا بالاترین نقطه به نور حداکثرشان برسند. شاید این مسئله تا این حد مهم به نظر نرسد ولی در نورپردازی حالت (Mood Lighting) کاربرد دارد.
اگر روی لامپ هایی با این قابلیت تمرکز کرده اید باید به سراغ یک کیت LED هوشمند بروید که دیگر نیازی به سوییچ دیمر هم نخواهید داشت چون تشکیلات دیمر در خود لامپ تعبیه شده است و به کمک یک اپلیکیشن گوشی هوشمند یا یک کنترلر روشنایی می توان آن را کنترل کرد و دیگر خبری از کم و زیاد شدن خود به خودی نور و صدای ویز ویز نخواهد بود.

کمی هم به نورپردازی هوشمند (Smart Lighting) بپردازیم

این سیستم با قیمتی مناسب تر از تصور شما در بازار موجود است. اگر شبکه ای کارامد از لامپ های تمام اتوماتیک بخواهید یا کنترل هوشمند رنگ ها یا حتی یک لامپ ساده که قادر به کنترل آن به کمک Bluetooth گوشی خود باشید، انتخاب های زیادی از بین تعداد روز افزون برندهای مختلف خواهید داشت.

چه انتخاب هایی برای نورپردازی خودکار داریم؟

زمانی بود که برای اگر می خواستید چراغ هایتان خود به خود خاموش و روشن شوند، بایستی به یک تایمر دیواری ارزان بسنده می کردید همانی که برای کنترل لامپ های درخت کریسمس از آن استفاده می شود. با حجم وسیعی از پیشرفت های صورت گرفته در بخش روشنایی الان بهترین زمان برای داشتن یک اتوماسیون پیشرفته است که می تواند خانه شما را به آینده ببرد. با استفاده از دستگاه های مناسب قادر به کنترل روشنایی به هر طریق خلاقانه ای خواهید بود و می توانید زندگی تان را تا از حدی از یکنواختی خارج کنید.
اولین قدم در نورپردازی هوشمند استفاده از خود لامپ هاست. شما با انتخاب های زیادی از برندهای معروف و بی نام روبه رو هستید که برای پیدا کردن مناسب ترین آنها برای خودتان در ابتدا باید تفاوت هایشان را بدانید .
اولین چیز که باید به دنبالش باشد طریقه ارتباط لامپ با شماست. بعضی از آنها ارتباط مستقیم WiFi یا Bluetooth با گوشی موبایل شما دارند که تنظیمات را بسیار ساده می کند وتنها لازم است دستورات داخل Application را انجام دهید.
انواع دیگر، امواج را به کمک فرکانسی مشخص ارسال می کنند مانند Zigbee یا Z-Wave . لامپ های از این نوع، برای پروژه های هوشمندسازی بزرگتر، مناسب ترند چون هماهنگ کردن آنها با دستگاه هایی مثل حسگرهای حرکتی و قفل های هوشمند ساده تر است. به دلیل نیاز به یک دروازه (Gateway) یا هاب (hub) که قابلیت ترجمه آن فرکانس مشخص به امواج WiFi را داشته باشد تا روتر(router) بتواند آن را دریافت و اجرا کند، تنظیمات آنها کمی پیشرفته تر است .
بعضی از این لامپ ها مانند Philips Hue Lux LEDs ، Belkin WeMo LEDs و Osram Lightify LEDs گیت وی های اختصاصی خود را دارند اما قیمت های اولیه شان کمی بالاست. سایر لامپ های هوشمند مثل Cree Connected LED و GE Link LED  گیت وی خودشان را ندارند و این یعنی شما باید از شرکت دیگری هاب مناسب آن را تهیه کنید.
هاب های با این ویژگی بهترین وسیله برای ساختن خانه هوشمند مناسب خودتان است که محصولات متفاوتی از برندهای مختلف را می توان به آن متصل کرد. به هر صورت اگر این کار بیش از اندازه دشوار به نظر می رسد و تنها چیزی که می خواهید همان روشن  شدن لامپ ها با غروب خورشید است، همان کیت های ابتدایی یا Starter Pack که گیت وی خود را دارند برای شما مناسب ترند.

لامپ هوشمند LED از شرکت Insteon

به دنبال چه ویژگی های هوشمندی باشیم؟

چند قابلیت ویژه اولیه وجود دارند که باید موقع خرید در نظر بگیرید. برنامه ریزی هوشمند (Smart Scheduling) اولین آنهاست که به شما اجازه می دهد به وسیله یک App چراغ هایتان را برای روشن و خاموش شدن در ساعات خاصی تنظیم کنید. همچنین به چراغ هایتان امکان بیدار کردن شما را می دهد و دیگر آنکه در مواقع مسافرت می تواند حضورتان را شبیه سازی کند. این ویژگی آخری یکی از بهترین مزایای استفاده از سیستم روشنایی هوشمند و به هم متصل است.
باید به دنبال سیستمی باشید که نهایت کنترل را بر روی سیستم روشنایی به شما بدهد. تنظیم یک لامپ برای روشن شدن در عصرها خوب است اما تنظیم آن برای روشن شدن در لحظه غروب خورشید بهتر است. در بعضی سیستم ها حتی امکان کم و زیاد شدن تدریجی نور در یک دوره زمانی فراهم شده است که می تواند یک خوابیدن خیلی شیک برایتان به ارمغان بیاورد و یا جایگزین آن ساعت زنگ دار اعصاب خورد کن شود. البته اگر به دنبال یک لامپ بدون گیت وی (gateway) هستید باید مابین هاب هایی (hub) با قابلیت برنامه ریزی  مختلف انتخابتان را انجام دهید.

دومین ویژگی که می تواند به درد بخور باشد داشتن یک ریموت کنترلر فیزیکی همانند کنترل تلویزیونتان است که نیاز شما را به استفاده از گوشی تلفنتان به حداقل می رساند. Philips Hue Tap  یکی از همین کنترلرهاست که با ظاهری جذاب بدون نیاز به باتری، تنها با حرکت دادن قادر به استفاده از آن هستید و قیمت چندان بالایی هم ندارد.
قابلیت های دیگر به چند محصول خاص محدود می شوند. به عنوان نمونه کیت Osram Smart LED  لامپ هایی با قابلیت تغییر رنگ دارد (Color Tunable) که امکان بالا و پایین بردن دمای رنگ نور مابین زرد و آبی و یا تغییرات متناوب بین این دو رنگ در طول یک مدت زمان خاص  را به شما می دهد. استارتاپی (startup) به نام Sengled طراحی های هوشمندانه ای از لامپ ها عرضه کرده که ویژگی هایی مانند داشتن دوربین، اسپیکر و تقویت کننده WiFi در داخلش تعبیه شده است.
اگر بیشتر بگردید به دستگاه هایی با قابلیت های تطبیق  پذیری بالاتری هم برخورد می کنید. مثلاً LED های Lifex و Alba به صورت مستقیم با ترموستات های هوشمند Nest Learning صحبت می کنند و روشنایی هوشمندتان را به تهویه هوشمند منزل یا محل کارتان ارتباط می دهند. LED های شرکت Insteon از طرف شرکت Microsoft  پشتیبانی شده و به شما امکان کنترل آنها از طریق ویندوز کامپیوترتان ویا صحبت کردن با Cortana (دستیار جدید شما در ویندوز ۱۰) را می دهد.

Cree Connected LED

کلید و پریزهای هوشمند را هم از قلم نیندازید

اگر نمی خواهید لامپ های هوشمند جدید را بخرید انتخاب دیگری هم دارید و آن این است که همان لامپ های احمق قدیمی خود را اتومات یا مکانیزه کنید. اما این بار باید به سمت هوشمند کردن کلید و پریزهای خود بروید.

کلید و پریز های هوشمند

مطمئناً سوییچ های هوشمند انتخاب ساده تری هستند. سوییچ را متصل کنید سپس آن را با گوشی هوشمند خود جفت (Pair) کنید و نهایتاً هر لامپی که می خواهید هوشمندش کنید را به آن اتصال دهید. سوییچ Wemo از شرکت Belkin بهترین گزینه است و یک شروع خوب برای خانه هوشمند شما. این سوییچ کمتر از دویست هزار تومان قیمت دارد و نوعی از آن که حسگر حرکتی هم دارد تنها حدود یکصد هزار تومان گران تر است.
ترکیب این دو، اولین گجت هوشمندی بود که من در خانه نصب کردم و امروز هم در حال استفاده از آن هستم. لامپ اتاق خوابم با ورود من روشن می شود ( که البته حسگر را زیر کمد لباس ها گذاشته ام). Belkin یک محصول دیگر هم دارد و آن Wemo Insight Switch  نام دارد که همان قابلیت های قبلی را دارد و علاوه بر آن مصرف انرژی یا در اینجا همان برق را هم نشان می دهد.
نکته جالب استفاده از این سوییچ ها این است که به کمک آن می توانید تمام وسایل برقی تان را هم اتومات کنید. لامپ ها شروع خوبی بودند اما هیترهای برقی (Space heaters)، دستگاه قهوه ساز و پنکه های رومیزی و یا کلاً هرچیزی که یک دوشاخه دارد را هم فراموش نکنید. سری Wemo  را معرفی کردیم چون هر سوییچ آن یک کانال اختصاصی روی IFTTT دارد که می تواند آنها را به صدها دستگاه و وسیله هوشمند دیگر متصل کند .
اگر یک کلید یا پریز هوشمند در نظر داشته باشید قضیه کمی پیچیده تر می شود چون باید آن را به سیم کشی داخلی متصل کنید. البته ساده تر از آن است که فکرش را بکنید ولی باید قبل از خرید این را هم در نظر گرفت.
با یک سوییچ هوشمند (Smart Light Switch) هر چراغ یا لامپی که به سر آن متصل است را می توان هوشمند کرد یا سوییچ را برای خاموش و روشن کردن دیگر چیزها برنامه ریزی کرد. پریزهای هوشمند هم همان قابلیت های سوییچ های هوشمند را ارائه می کنند اما مستقیماً به سیم کشی متصل می شوند تا ارتباطات هوشمند داخلی را دائمی کنند. اما شاید یک سوییچ هوشمند قابل حمل برای شروع بهتر باشد  و پریز هوشمند در مرحله بعدی قرار گیرد.

سوییچ هوشمند WeMo® Switch

کنترل رنگ

اگر به دنبال رنگ هاى بیشترى در زندگى خود هستید کیت پایه Philips Hue را به شما پیشنهاد مى دهیم. جدا از قابلیت کنترل کامل از طریق موبایل، این محصول امکان انتخاب رنگ دلخواه را در هر لحظه و مکان براى شما فراهم مى کند. چه از نور سفید یا زرد لذت ببرید و یا نورى مابین این دو بخواهید، شما از خرید خود لذت خواهید برد.

Philips Hue LED

فیلیپس کنترل روشنایى خود را برای شرکت هاى دیگر هم باز گذاشته تا انتخاب هاى به مراتب متنوع ترى را تجربه کنید. برنامه هاى جدیدى براى موبایل عرضه شده اند که امکان کنترل رنگ با توجه به نوع موسیقى را براى شما فراهم مى کنند. حتى برنامه اى هست که Hue شما را به تلویزیون متصل مى کند تا چراغتان را با برنامه تلویزیونى دلخواه تطبیق دهد.
ودیگر اینکه Hue با سرویس محبوب تحت وب IFTTT هم هماهنگ است تا امکاناتى مانند تطابق نور با وضعیت آب و هوا، اعلام برد تیم مورد علاقه و یا کم و زیاد شدن نور با بالا و پایین رفتن ارزش سهامتان را براى شما فراهم کند.
فیلیپس تنها انتخاب شما در این بخش نیست و شرکت هاى دیگرى مانند Lifex و Lumen LED از Tabu هم در این عرصه فعالند و مزایاى خاص خود را دارند. مثلاً Lifex خروجى نور بیشترى به نسبت Philips Hue دارد و Lumen LED قیمت مناسب ترى دارد و نورهاى سایه سبزرنگ را بهتر مى تاباند. ولى همچنان فیلیپس به دلیل استفاده از پلتفرم برنامه نویسى بهتر و هماهنگى بیشتر با app هاى دیگر از نظر من انتخاب بهترى است.

اگر از ترکیب هوشمندانه نورها لذت مى برید، در انتخاب لامپ هوشمند، به داشتن ترکیب مورد علاقه خود هم دقت کنید چون آن را بیشتر ازهر وسیله دیگرى استفاده خواهید کرد.

اگر علاقه اى به روشنایى هوشمند ندارید دلیلى براى هوشمند نبودن انتخاب هاى روشنایى خود ندارید. انتخاب هاى خود را بشناسید و هوشمندانه عمل کنید تا از خرید خود براى سال ها لذت ببرید.

منبع: مجله برق و الکترونیک روشانیکس